edukacja.gov.pl

Sztuczna inteligencja (SI, ang. artificial intelligence, AI) to zbiór algorytmów i modeli matematycznych, które działają podobnie jak ludzki mózg. I tak jak ludzki mózg rozwija się pod wpływem bodźców, tak i one stają się coraz skuteczniejsze dzięki ogromnej ilości danych, które przetwarzają każdego dnia. Jednocześnie, w zależności od swej mocy obliczeniowej, mogą być mniej lub bardziej efektywne, podobnie jak mniej lub bardziej wydajny bywa ludzki mózg.

Mniejsza lub większa wydajność ludzkiego mózgu, uzależniona między innymi od inteligencji danego człowieka, skutkuje na przykład tym, że jedni uczą się szybciej, a inni – wolniej. Jednak nawet osoba o niższym ilorazie inteligencji jest w stanie osiągnąć dobre wyniki w nauce, jeśli włoży większy wysiłek w to, by przyswoić sobie określoną wiedzę, innymi słowy: jeśli braki intelektualne nadrobi pracowitością. Podobnie jest z algorytmami i modelami matematycznymi, które określamy mianem sztucznej inteligencji: nawet jeśli moc obliczeniowa komputera, na którym one działają, jest niewielka, to mogą się okazać całkiem użyteczne, gdy tylko umiejętnie wykorzystamy potencjał komputera.

Jednym z narzędzi bazujących na sztucznej inteligencji jest Chat GPT, który może wesprzeć także osoby ze specjalnymi potrzebami.

Osoby z dysfunkcją wzroku

Osoby niewidome korzystają z czytników ekranu. Urządzenia te rozpoznają i interpretują informacje wyświetlane na monitorze komputera, a następnie przedstawiają je użytkownikowi w postaci głosowej lub w alfabecie Braille’a. Ponadto niewidomy porusza się po stronie internetowej liniowo, element po elemencie, dlatego znalezienie informacji zajmuje mu więcej czasu niż osobie dobrze widzącej. Chat GPT może więc być dla niego znacznym ułatwieniem, ponieważ udzieli mu szybkiej odpowiedzi na zadane pytanie i zwolni go z obowiązku przeszukiwania wielu witryn internetowych, które zresztą nie zawsze spełniają standardy dostępności. W podobnym zakresie chatbot wesprze osoby słabowidzące, które – przeglądając strony WWW – korzystają z funkcji powiększenia tekstu. To także wydłuża im czas poszukiwania informacji, bo jeśli powiększenie jest kilkunastokrotne, to na ekranie mieści się zaledwie kilka słów.

Osoby z niepełnosprawnością kończyn górnych

Wielu z nas przegląda strony internetowe, używając myszy. Tymczasem osoby z niepełnosprawnością kończyn górnych obsługują komputer jedynie za pomocą specjalnej klawiatury, przez co znalezienie danych, które mogą być przecież rozproszone, zajmuje im więcej czasu niż innym. Chat GPT to zatem potencjalne wsparcie także dla nich.

Osoby niesłyszące

Dla osób niesłyszących od urodzenia polski język foniczny jest językiem obcym; ich naturalnym, pierwszym językiem jest zaś polski język migowy, mający charakter wizualno-przestrzenny. Z tego też powodu osoby głuche nie rozumieją długich i skomplikowanych tekstów w języku polskim lub w innym języku obcym. Chat GPT może im więc streszczać dłuższe fragmenty i udzielać prostych odpowiedzi. 

Dodatkowo trwają prace nad narzędziem, które pozwoli na prezentowanie tekstu w języku migowym.

Osoby z dysleksją

Osoby z dysleksją, które mają kłopoty z odczytywaniem tekstu wyjustowanego, mogą z kolei poprosić bota, by przedstawił im dany fragment w postaci tekstu wyrównanego wyłącznie do lewej strony.

Osoby z niepełnosprawnością intelektualną

Osoby te mają problem ze zrozumieniem informacji, które do nich docierają. Z myślą o nich przygotowuje się więc teksty ETR (ang. easy to read), czyli teksty łatwe do przeczytania i zrozumienia. Upłynie jeszcze trochę czasu, zanim nauczymy sztuczną inteligencję prezentować dane w formie tekstu ETR, jednak w przyszłości inteligentne boty będą mogły stanowić wsparcie także dla osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Osoby wrażliwe na bodźce 

Animowane banery, wysuwające się widgety, pojawiające się nagle okienka (tzw. pop-upy) – wszystko to skutecznie utrudnia przeglądanie strony internetowej osobom, które są wrażliwe na bodźce. 

Chat GPT pozbawiony jest tego rodzaju „rozpraszaczy”, dlatego umożliwi tej grupie użytkowników spokojne i efektywne przyswajanie informacji. 

Podsumowanie 

Wprawdzie sztuczna inteligencja otwiera przed nami nowe możliwości wsparcia osób ze specjalnymi potrzebami, lecz nie zwalnia nas z obowiązku dbania o pełną dostępność serwisów internetowych. W idealnym założeniu bowiem to użytkownik powinien decydować, czy chce przeglądać strony WWW samodzielnie, czy z pomocą sztucznej inteligencji. Nie powinno być tak, że jest zmuszony do korzystania ze wsparcia SI ze względu na ograniczoną dostępność danej strony.

Ponadto dane, których dostarcza nam bot, prawdopodobnie nigdy nie będą równoważne informacjom, które pozyskalibyśmy wtedy, gdy samodzielnie zgłębilibyśmy wybrane zagadnienie.